Provinciale Staten begaat historische fout

Provinciale Staten koos op 1 maart in meerderheid voor een landbouwbeleid dat onbegrensde groei van megastallen in Gelderland mogelijk maakt. Aan dit besluit ging een proces van tweeënhalf jaar vooraf waarin GroenLinks steeds heeft gewezen op de onverantwoorde milieudruk, het marktfalen in de bio-industrie en de achtergestelde belangen van omwonenden.

CDA, VVD, PvdA, D66, CU en SGP zijn de partijen die gisteren kozen voor het zogenaamde ‘plussenbeleid’. De ‘plussen’ staan voor de duurzame maatregelen die boeren moeten nemen, in ruil voor de uitbreiding. Die beslaan echter hoogstens 8% van de totale investering. De intensieve veehouderij is hiermee niet langer beperkt tot het maximale ‘bouwblok’ van 1 tot 1,5 hectare. Het aantal megastallen zal nu waarschijnlijk snel groeien, bovenop de 360 megastallen die onze provincie al telt.

Extensiveer!

GroenLinks kiest principieel voor een andere weg. Niet intensiveren, maar extensiveren, geen megastallen, maar biologisch boeren of je bedrijf verbreden, niet ‘meer voor minder’, maar liever kwaliteit en nicheproducten. Hierin worden we gesteund door Staatssecretaris van Dam die in 2015 nog zei: ‘Veel voor weinig is geen model waar Nederlandse boeren en bedrijven op langere termijn genoeg geld aan kunnen verdienen. Wel door te blijven innoveren. In techniek, in communicatie, in toepassingen. Maar soms moet je ook nadenken of innovatie je doelen wel dichterbij brengt.’ 

Heilloze weg

GroenLinks heeft tijdens de onderhandelingen over het plussenbeleid altijd gewezen op de denkfout dat verdere intensivering de enige manier zou zijn om de intensieve veehouderij te verduurzamen. De afgelopen decennia is keer op keer bewezen dat schaalvergroting, ‘meer voor minder’, voor niemand goed uitpakt. Boeren kunnen nauwelijks rondkomen van de kleine marges, dat is de reden dat sinds het jaar 2000 twee derde van de varkensboeren is gestopt, terwijl het aantal varkens niet is afgenomen. Hoewel de totale milieudruk iets lijkt af te nemen, staan het milieu, de natuur én de biodiversiteit er historisch slecht voor in Nederland. Er is simpelweg sprake van marktfalen: de prijzen zijn laag en de boer, maar vooral de dieren, moeten de klappen opvangen. 

GroenLinks: ‘Stel wel voorwaarden’ 

In de vorige periode kwam het plan al ter sprake om de bouwblokmaten in Gelderland los te laten, gelukkig heeft GroenLinks destijds kunnen voorkomen dat dit verder zonder aanvullende eisen zou gebeuren. We dienden een amendement in waarin de opdracht stond om dan op zijn minst kwalitatieve voorwaarden te verbinden aan de groei van stallen. In dat oorspronkelijke amendement werden een aantal bovenwettelijke ‘plussen’ benoemd, waaronder volksgezondheid. Gedurende het proces bleek dat er ofwel geen juridische basis was voor het afdwingen van niet-ruimtelijke plussen met ruimtelijk beleid ofwel dat er geen draagvlak was bij gemeenten of andere belanghebbenden. Het resultaat is een uitgekleed beleid, zonder dat er gekeken is of het dan verstandig is om alle remmen los te gooien en geen bovengrens meer te hanteren.

Oneerlijke strijd voor omwonenden

GroenLinks heeft ook steeds gewezen op een andere zwakte in het huidige voorstel: een dialoog tussen een boer met uitbreidingsplannen en omwonenden, een voorwaarde in het plussenbeleid, wordt niet op basis van gelijkwaardigheid gevoerd. Alleen al de kennisachterstand van omwonenden is gigantisch, ten opzichte van boeren die worden bijgestaan door adviseurs, LTO en de bank. GroenLinks heeft voorgesteld om een vouchersysteem in te voeren waarmee omwonenden een adviseur in de arm kunnen nemen om de complexiteit van het plussenbeleid te doorgronden, en een afweging te maken wat voor hen de beste ‘plus’ zou zijn. Want wie weet er nou het verschil tussen chemische en biologische luchtwassers? En hoe kun je dat afwegen tegen bijvoorbeeld ruimtelijke inpassing of erfverharding? Allemaal plussen die op een verschillende manier impact zullen hebben op hun leefomgeving en woongenot. GroenLinks heeft er steeds voor gewaarschuwd dat omwonenden zich straks geconfronteerd zien met een ondernemer die volledig in zijn recht staat om praktisch grenzeloos uit te breiden.

Vleestaks

Jesse Klaver was dinsdag 28 februari op bezoek bij De Gelderlander. Daar gaf hij precies aan waar het volgens GroenLinks om draait: “De bio-industrie levert een grote bijdrage aan de opwarming van de aarde. Veel van het vlees dat we produceren, exporteren we. Mijn ideaal is dat landbouw en veeteelt grondgebonden is, en dat een boer niet meer dieren houdt dan dat z'n grond aankan. We moeten de hoeveelheid mest echt terugbrengen’’, stelde de GroenLinks-voorman. Ook zou hij graag een 'biefstukkentaks' in willen voeren, door vlees onder het hoge btw-tarief te laten vallen. ‘Het is bizar dat supermarkten stunten met vlees. Dat is niet goed voor de boeren én voor de dieren.’

Uitweg?

Wij hebben er hard tegen gevochten, maar helaas kozen CDA, VVD, PvdA, D66, CU en SGP voor een andere weg. De kleine ‘escape’ die we nog zien is de mogelijke juridische onhoudbaarheid van de duurzaamheidsvoorwaarden. Het kan zijn dat de Raad van State besluit dat je geen extra investering mag eisen van veehouders die uit gaan breiden. Dat zou het totale plan op losse schroeven zetten. Daarnaast vestigen we onze hoop op de gemeenten, die het beleid moeten gaan uitvoeren. Dus op veel meer GroenLinkse wethouders en gemeenteraadsleden nà 21 maart 2018.