Bij de perspectiefnota in het voorjaar hadden we allerlei voorstellen gedaan om de opgaven waar Gelderland voor staat, samen op te lossen. Die uitgestoken hand werd toen niet echt aangepakt door de coalitie. Hooguit een halve vinger. En ook nu bij de begroting voor 2025 presenteren we weer mooie plannen, om Gelderland een bloeiende toekomst te geven.
Klimaat
Onze provincie heeft een belangrijk en ambitieus doel: 55% CO₂-reductie in 2030. Dat vraagt om stevige inspanningen, daarom hebben we ook een Klimaatprogramma met talloze maatregelen. Maar we worden daarbij geconfronteerd met uitdagingen. Netcongestie en verschillende beschermingsmaatregelen beperken de ontwikkeling van zonne- en windenergie. Ook missen we een samenhangend beeld van de voortgang omdat de maatregelen verspreid zijn over verschillende domeinen zoals landbouw, mobiliteit en economie. En wat is een afspraak waard, als we niet weten óf het halen, en waarschijnlijk niet alles doen om het te halen!
Transparantie en samenwerking zijn nu essentieel. Met een helder, samenhangend overzicht van onze voortgang kunnen we tijdig bijsturen, obstakels overwinnen, en onze klimaatdoelen waarmaken. Wij willen die gezamenlijke inzet tonen en werken aan een duurzame toekomst voor iedereen!
De nood is hoog. Daarom is het des te pijnlijker om te horen dat partijen als de BBB en SGP de klimaatdoelen van 2030 al losgelaten hebben. Het strookt ook niet met het coalitieakkoord “Gewoon Doen”, of met de belofte voor een betrouwbaar en transparant bestuur. En we hebben tot nu toe weinig overtuigend bewijs dat we de RES-afspraken gaan halen, terwijl er bijvoorbeeld windmolens stranden die wel waren meegerekend.
Natuur en milieu
Dat Gelderland de mooiste provincie van Nederland is, komt voor een groot deel door onze prachtige natuur en landschappen. Om die te beschermen, is niet alleen onze ambitie, maar ook onze wettelijke taak. Bij de perspectiefnota hebben we een voorstel ingediend om de stikstofcrisis voortvarend aan te pakken: door bronmaatregelen in de landbouw, het verkeer, fabrieken. Maar de coalitie vond het niet nodig. Toch blijft de vraag: hoe halen we de stikstofdoelen, de waterdoelen, de natuurdoelen dan wél, als de overheid er niet de regie op pakt?
Het vertrouwen op innovatie als oplossing zou aandoenlijk zijn, als onze bezorgdheid niet zo zou overheersen. Want we zijn bang dat het nóg sneller achteruit zal gaan met de flora en fauna, en we zijn bang dat de klap voor de boeren nóg harder wordt. Hoe ironisch ook, dat hoewel innovatie zo belangrijk wordt gevonden door onder anderen de BBB en VVD, er landelijk zóveel wordt bezuinigd op het hoger onderwijs en onderzoek. Ook onze Gelderse Wageningen Universiteit en de Radboud Universiteit in Nijmegen trekken aan de bel.
We hopen dus dat GS vasthoudt aan de Gelderse Maatregelen Stikstof en zelf in de buidel durft te tasten om de boeren én de natuur een toekomst te geven.
Daarnaast wordt het steeds duidelijker dat, ook goedgekeurde, bestrijdingsmiddelen negatieve effecten hebben op de gezondheid van mensen, insecten en vogels. Sommige middelen worden op kilometers afstand weer teruggevonden. De rechtbank in Leeuwarden heeft een belangrijke uitspraak gedaan: de bestrijdingsmiddelen van de lelieteelt richten teveel schade aan, kilometers verderop. Ook in Gelderland zou zo’n uitspraak mogelijk kunnen zijn. GS wil al een verbod op bloembollenteelt bij beschermde waterwingebieden. Wij denken dat het goed is om nog een stap vooruit te denken: stop met het gebruik van bestrijdingsmiddelen.
Vanaf ongeveer februari gaan duizenden padden de oversteek wagen over de N225. Gelukkig belanden velen van hen in een emmertje, die door een vriendelijke Renkummer of Wageninger naar de overkant wordt gebracht. Maar er zijn er ook duizenden die de overkant nooit halen. Ze hebben het recht van overpad, maar worden massaal doodgereden door de auto’s.
Om padden, kikkers en salamanders in leven te houden, was er in 2022 een faunapassage bedacht tussen het Renkums Beekdal en de Uiterwaarden. Maar dit plan is nu geschrapt. Hoewel het Rijk kan bijdragen, vindt onze coalitie het geen prioriteit. De vrijwilligers redden het amper om het te blijven doen, en nu is de permanente oplossing ook nog eens geschrapt. Wij willen graag dat de provincie doorpakt, en deze kwetsbare diertjes helpt.
Cultuur
Het Watermuseum is een belangrijk onderdeel is van ons zorgvuldig opgebouwde Gelders cultuurnetwerk. Het heeft urgent hulp nodig voor de vernieuwing van de presentatie. Hoe meer partijen, inclusief de provincie die de schouder eronder zetten hoe meer kans dat het gaat lukken. En dat het museum behouden blijft.
Inclusie
Gelderland is een provincie waarin vele culturen, levensovertuigingen en achtergronden samenkomen. Dit maakt ons sterk en veelzijdig. Toch zien we dat discriminatie en uitsluiting toenemen. Meldingen van antisemitisme, islamofobie en haat tegen LHBTI+ personen stijgen. Dit ondermijnt het welzijn van onze inwoners en gaat in tegen onze kernwaarden van vrijheid en gelijkheid. Maar we zien helaas, dat de meldingen over discriminatie, intimidatie, haat en geweld afgelopen jaren blijven toenemen. We leven in een tijd met veel polarisatie, zondebokpolitiek, een tijd met internationale conflicten; een tijd waarin de verhoudingen op scherp komen te staan.
Het is alweer ruim een jaar geleden, dat we vanuit de Staten onze teleurstelling toen uitten over dat de paragraaf over inclusie ontbrak in de begroting voor 2024, evenals een nota inclusie. Nu zijn we een jaar later, en de beloftes over een nota inclusie zijn nog steeds maar mondjesmaat vervuld. Ook hier hebben we zorgen over de slagkracht van GS.
Intussen is de discriminatie die bepaalde groepen ervaren, weer sterk toegenomen. We zien zorgwekkende berichten over antisemitisme, islamofobie en haat tegen trans en non-binaire mensen. Discriminatie heeft een gigantische impact op het welzijn. Ik denk aan jongeren die geen stage of huis kunnen vinden vanwege hun “Arabische” achternaam, ik denk aan joodse gezinnen wiens huis wordt beklad, ik denk aan bezoekers van de pride die zich omkleden om veilig naar huis kan gaan. Het doet pijn dat niet iedereen in vrijheid en veiligheid kan leven, en dat niet iedereen dezelfde kansen krijgt. Laten we samen alle vormen van discriminatie bestrijden.