In de kranten is de laatste tijd veel te lezen over provincies en gemeenten die veel geld verdienen aan de verkoop van hun aandelen in nutsbedrijven. Soms lijkt het dat de provincies er voor kiezen het belang van klanten en (duurzame) energievoorziening op te offeren aan grote sommen geld. Dit geld wordt dan weer verpatst of door het Rijk ingepikt. Al met al goed om een aantal ontwikkelingen en de keuzen van de GroenLinkse Statenfractie op een rij te zetten.

Sinds het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw is er sprake van de ontwikkeling van marktwerking in de energiesector. Eerst mochten bedrijven zelf kiezen waar ze hun stroom en gas inkochten, daarna gold dat ook voor particulieren. Veel mensen bleven bij de oude leverancier, ook omdat een overstap veel administratieve ellende veroorzaakte. Sindsdien kiezen steeds meer mensen wel voor een andere leverancier. Soms omdat deze natuurstroom levert, meestal omdat hij goedkoper is. Het aantal bedrijven op de Nederlandse energiemarkt is toegenomen en er komen steeds meer aanbieders bij. Dit heeft tot gevolg dat de Nederlandse aanbieders, zoals Nuon en Essent, hun klantenkring zien krimpen. Voor deze bedrijven is het daarom van levensbelang te zoeken naar strategische partners waarmee zij een belangrijk marktaandeel kunnen veroveren, ook buiten Nederland.

 

Splitsing

De provincie Gelderland is voor 44 procent aandeelhouder van Nuon, daarnaast hebben veel Gelderse gemeenten aandelen in Nuon. De rest van de aandelen zit vooral bij de provincies Friesland en Noord-Holland en de gemeente Amsterdam. Voorheen was de rol van gemeenten en provincies als eigenaar van nutsbedrijven ten behoeve van hun inwoners een hele logische. De marktwerking zorgt er echter voor dat de relatie tussen de inwoners en dit of een ander bedrijf niet meer bestaat. Dat is zeker het geval sinds vorig jaar. In 2008 werd de splitsingswet van kracht. Deze wet regelt dat de energiebedrijven gesplitst moeten worden in een leverings- en productiebedrijf en een netwerkbedrijf. Het netwerkbedrijf zorgt er voor dat iedereen aangesloten wordt op het net en een meter in huis krijgt. Het leverings- en productiebedrijf levert de energie via de markt. De overheid blijft volledig eigenaar van het netwerkbedrijf. In Gelderland betekent dit dat het netwerkbedrijf is afgesplitst van Nuon en verder gaat als Liander. Van dit bedrijf blijft de provincie aandeelhouder, de Energiekamer stelt de tarieven vast.

 

Strategie

Na de vaststelling van de splitsingswet hebben Provinciale Staten ingestemd met een strategie waarin Nuon (het leverings- en productiebedrijf) op zoek gaat naar een strategische partner om verdere ontwikkeling van het bedrijf mogelijk te maken. Behalve het belang van een vitaal bedrijf, is het belang van de provincie dat de jaarlijkse winstuitkering van Nuon wordt veiliggesteld. De provincie rekent nu jaarlijks op een uitkering van 70 miljoen euro waaruit vele projecten in de hele provincie worden gefinancierd en onder meer ook het provinciale klimaatprogramma. GroenLinks heeft ingestemd met deze strategie, gezien de door ons niet te keren ontwikkeling van een geliberaliseerde energiemarkt. Ook willen wij langs deze weg inzetten op het zoeken van een partner die meewerkt aan duurzame energieproductie. Tenslotte vinden wij het zekerstellen van de jaarlijkse winstuitkering van groot belang voor de provincie. Uiteraard willen wij deze middelen meer bestemmen voor duurzame doelen als openbaar vervoer, fietspaden en energiezuinige woningen.

 

Vattenfall

In januari 2009 hebben Provinciale Staten besloten dat de strategische partner niet alleen een minderheidsbelang wordt geboden, maar op termijn een meerderheidsbelang krijgt en dat er aandelen gaan worden verkocht. Uitgangspunt is dat alle aandeelhouders op hetzelfde moment aandelen verkopen. Samen met enkele andere partijen in Provinciale Staten hebben wij een motie ingediend waarin de criteria zijn vastgelegd voor het vinden van een goede partner. De belangrijkste criteria zijn duurzaamheid en leveringszekerheid.

Inmiddels heeft Nuon een strategische partner gevonden in het Zweedse Vattenfall. Dit bedrijf is voor 100 procent eigendom van de Zweedse staat. In vergelijking met Nuon produceert dit bedrijf een veel groter percentage duurzame energie, met name met waterkracht. Maar er wordt ook een groot deel van de stroom opgewekt met kernenergie en steen- en bruinkool. Voor ons is kernenergie geen optie, omdat er geen oplossing is voor de onveiligheid en het afvalprobleem. Steenkool en andere fossiele brandstoffen zijn belangrijke veroorzakers van het klimaatprobleem. Er zullen dus plannen moeten komen die gericht zijn op daadwerkelijk duurzame productie. Het bedrijf wil op grote schaal investeren in windenergie, dat steunen we van harte. De komende maanden zullen we beoordelen of de plannen zodanig bijdragen aan een duurzame energievoorziening dat ze ook onze steun verdienen.

 

Duurzaamheid

Als de aandelen worden verkocht, moet dit bijdragen aan meer duurzame productie en het zekerstellen van de jaarlijkse winstafdracht van Nuon. De opbrengst van de aandelen zal de provincie als stamkapitaal op de bank moeten zetten om jaarlijks voldoende middelen beschikbaar te krijgen. Voorstellen om dit geld te verpatsen aan asfalt zullen we blijven afwijzen. Wel willen wij meer middelen beschikbaar krijgen voor het klimaatbeleid. Samen met D66 stellen we voor de overwinst over 2008 grotendeels te bestemmen voor het energiezuiniger maken van bestaande woningen in Gelderland. Zo proberen we met geld duurzaamheid te kopen.