De overheid moet bezuinigen, na de investeringen van de afgelopen jaren om de economie weer op gang te helpen. In Den Haag zijn 19 commissies aan de slag om besparingen van vele miljarden te vinden. Alles staat ter discussie, zeggen ze. Onderdeel van die discussie is de bestuurlijke inrichting in Nederland (Rijk-provincies-gemeenten en van alles daar tussen, zoals waterschappen en stadsregio’s) en de middelen die het Rijk jaarlijks overmaakt naar provincies en gemeenten.

Voor de provincie Gelderland is van belang wat de discussie over de omvang en herverdeling van het provinciefonds oplevert. Zeker is dat deze provincie stevig wordt gekort. Op dit moment wordt uitgegaan van 60 miljoen euro. Ook de discussie over de bestuurlijke inrichting van ons land gaat niet aan de provincies voorbij. Regelmatig wordt ergens de vraag gesteld of provincies nog nodig zijn. Als gevolg van deze discussies hebben Gedeputeerde Staten van Gelderland een startnotitie geschreven om de bezuinigingen in Gelderland te kunnen vertalen. Tegelijk besluiten GS nu al enkele drastische maatregelen te treffen, zoals een vacaturestop. Wij zien geen reden voor paniek.

Inhoud centraal

Velen zeggen dat de inhoud van het provinciale takenpakket centraal moet staan. Het gaat dan om de rol van het middenbestuur. Wij hechten aan de afspraken in het met het Rijk gesloten bestuursakkoord waarin is vastgelegd:

- dat de provincie een direct gekozen volksvertegenwoordiging kent;

- een eigen belastinggebied heeft en

- een open huishouding.

Er is een duidelijke samenhang tussen democratische legitimatie en een eigen belastinggebied. ‘Eigen geld’ geeft de volksvertegenwoordigers immers een extra stimulans om tot goede afwegingen te komen bij het uitgeven van middelen. Je moet aan de kiezers kunnen uitleggen dat er belastingopbrengsten nodig zijn voor bepaalde voorzieningen. Een open huishouding betekent tevens dat er keuzes gemaakt kunnen worden in de inzet van

de provincie op tal van terreinen in de samenleving.

Er is de afgelopen jaren al veel gesproken over de belangrijkste taken van de provincies. Vooral de commissie Lodders heeft hierover een helder rapport geschreven. Veel taken van de provincie hebben een relatie met inrichting en verdeling van de ruimte, zoals ruimtelijke ordening, verkeer en vervoer en natuurontwikkeling. Daarnaast zijn er diverse taken met een meer regionaal karakter die passen bij de rol van middenbestuur. Wij beschouwen de provincie vooral als dé regionale overheid. De vraag welke taken de provincie meer of minder moet oppakken, is een politieke. Het is een vraag die past bij het mandaat van kiezers. Wij pleiten er voor om in de loop van 2010 voorstellen te ontwikkelen en pas na de verkiezingen van 2011 tot besluitvorming over te gaan. Geen overhaaste beslissingen!

Geld

Er is een discussie over de bezuiniging op de uitkering uit het provinciefonds voor Gelderland. Deze discussie is mede ingegeven door de sterke groei van de eigen inkomsten van deze provincie in de afgelopen jaren. Met de verkoop van Nuon zijn die eigen inkomsten voor de komende jaren redelijk zeker gesteld. Deze eigen inkomsten kunnen worden ingezet voor investeringen, maar het is ook mogelijk een deel in te zetten om de bezuinigingen van het Rijk op te vangen. Het is dan van belang te weten hoe groot die bezuinigingen precies uitvallen. Er is de komende jaren jaarlijks 100 miljoen beschikbaar. Naast de middelen voor investeringen is er de komende periode nog 20 miljoen per jaar beschikbaar voor nieuw beleid. Dit geld kan tevens worden ingezet voor het maken van een goede afweging tussen het wegbezuinigen van taken en het ontwikkelen van nieuw beleid. Tenslotte moet de vraag worden gesteld of de provincie altijd de juiste middelen inzet. Deze rijke provincie kijkt eerst naar de mogelijkheid om met het inzetten van geld het ‘verschil te maken’. Inzetten van wettelijke middelen, zoals onteigening of het maken van een inpassingplan voor windmolens worden niet makkelijk toegepast, maar zijn wel beschikbaar.

Uitvoeren

Het huidige college van Gedeputeerde Staten heeft steeds geroepen het vastgestelde beleid te willen uitvoeren. Wij zijn het daar mee eens: maak maar eens waar wat we hebben opgeschreven in mooie plannen (met uitzondering van de aanleg van enkele wegen). We hebben de afgelopen jaren gemerkt dat het niet gemakkelijk is alles uit te voeren. De onderuitputting maakte ieder jaar duidelijk dat er achterstanden zijn bij de uitvoering. Dat ligt niet alleen aan de provincie, maar ook aan onze partners en aan de vaak ingewikkelde procedures. Waar we het zelf in de hand hebben, moeten we die uitvoering gewoon doorzetten. Dus geen paniek, geen vacaturestop. Mensen aannemen om het werk uit te voeren!

Conclusie

GroenLinks stelt vast, dat er geen reden is om overhaast tot bezuinigingen over te gaan. Er is een ruimte van 120 miljoen per jaar die gebruikt kan worden om de komende jaren dalende inkomsten op te vangen. Het is van belang een goede afweging te maken tussen bestaande taken, nieuwe taken en investeringen. De conclusies van een aantal discussies die in Den Haag worden gevoerd over provinciefonds en provinciale taken, spelen daarin een belangrijke rol. Als deze informatie in april of mei beschikbaar is, moet in de loop van 2010 een aantal afwegingen te maken zijn, met besluitvorming na de verkiezingen van 2011. Tot dan gaan we gewoon door met uitvoeren. Daarvoor is het nodig dat de provincie goed personeel in huis heeft, dus geen vacaturestop, dat onze partners professioneel kunnen werken, dus meerjarige subsidies in plaats van eenjarige, en dat er doorgewerkt wordt aan de voorbereiding van een nieuw duurzaam provinciekantoor. We hebben de tijd voor goede afwegingen, de middelen om op korte termijn de gaten te vullen en de ambitie om het geformuleerde beleid tot uitvoering te brengen.

Jan Wijnia, fractievoorzitter