Geslaagd: Drie in plaats van twee commissieleden per fractie
Tijdens een veelbewogen eerste Statenvergadering met onze nieuwe fractie, werd het coalitieakkoord 'Ruimte voor Gelderland' bediscussieerd, werden maar liefst 6 gedeputeerden geïnstalleerd en werd ons eerste amendement, na een middag lobbyen, succesvol aangenomen. Als relatief kleine fractie hebben we erg veel aan een extra paar handen en scherpe blik. Vandaar dat we in ons amendement hebben gepleit voor het verruimen van het aantal commissieleden waar een partij in Provinciale Staten recht op heeft. Nu dit succesvol is aangenomen gaan we vol goede moed aan de slag met 3 Statenleden, en 3 commissieleden.
Proces en uitkomst coalitieonderhandelingen
GroenLinks is zeer teleurgesteld over het proces en de uitkomst van de coalitieonderhandelingen. De twee grote partijen, VVD en CDA, hebben elkaars hand vastgehouden. De kleinere hebben zich laten overrompelen. Wanneer het via de inhoud zou zijn aangepakt was er meer bereikt.
Snelheid en powerplay boven inhoud
Er is vooral belang gehecht aan snelheid. De twee grootste partijen, VVD en CDA hebben via powerplay de macht naar zich toegetrokken. Er was geen ruimte voor reflectie en op zoek te gaan naar inhoudelijke overeenkomsten. De VVD en het CDA hielden elkaar vast, vanaf het begin door samen een informateur aan te wijzen. D66 en PvdA lieten het gebeuren. Er is geen enkele inspanning ondernomen om via de inhoud op zoek te gaan naar meerderheden. De andere partijen waren overgeleverd aan de wensen en eisen van VVD en CDA.
Het gegeven dat er meer belang werd gehecht aan de snelheid en vorming van een nieuw college dan aan zorgvuldigheid, afspiegeling van de verkiezingsuitslag en inhoud vindt GroenLinks een gemiste kans.
GroenLinks: Liever meer vernieuwing
Besturen is volgens GroenLinks fractievoorzitter Nelson Verheul ook een kwestie van gunnen. De PvdA had een pas op de plaats moeten maken. GroenLinks had meer vertrouwen in een coalitie waarin ook de SP had meegedaan. De PvdA heeft haar ziel te snel verkocht en vindt de wil om het stuur vast te houden belangrijker dan er daadwerkelijk een ruk naar links aan te willen geven.
Uit een analyse van de verkiezingsprogramma’s blijkt dat er een behoorlijk draagvlak voor een middenbestuur zou zijn geweest, dat meer zou investeren en meer op duurzaamheid zou inzetten.
GroenLinks reactie op ‘Ruimte voor Gelderland’
Het akkoord ‘Ruimte voor Gelderland’ is een akkoord op ‘hoofdlijnen’, aldus de coalitiepartijen. Veel lijnen worden er echter niet uitgezet in het 11 pagina’s tellende document. Qua bestuursstijl en investeringen lijkt het een voortzetting van reeds ingezet beleid. Opvallend is dat veel zaken niet genoemd worden en andere zaken weliswaar wel benoemd, maar er geen duidelijke richting wordt gekozen.
De ‘Ruimte voor Gelderland’, lijkt vooral te bestaan uit een lege ruimte. De Staten, partnerorganisaties en burgers worden uitgenodigd om de leegte van deze coalitie te vullen, maar het is de vraag in hoeverre de bestuurlijke stijl en de financiële kaders ons de ruimte laten om dat op een ambitieuze manier te doen, die recht doet aan de ‘grote uitdagingen’ waarover het akkoord spreekt: maatschappelijk, economisch en ecologisch.
GroenLinks wil meer ambitie
De bestuurlijke stijl is niet om te inspireren en regie te nemen, maar om ‘in gesprek’ te gaan, of, met een nieuwe-tijd-woord: te ‘co-creëeren’. Het is een stijl die er vooral op gericht is om tot ‘neutrale’ besluitvorming te komen, waar eenieder zich wel een beetje in herkent. Het gevaar is dat dit niet leidt tot ambitieuze plannen, maar tot pappen en nathouden of het ‘op de winkel passen’. Dat lijkt ook hier het geval en doet geen recht aan de grote uitdagingen waarvoor Gelderland staat. GroenLinks wil de coalitie oproepen om zich niet tevreden te stellen met zo’n laag ambitieniveau. Ook zelf constateren de partijen in het akkoord immers dat “een ambitieuze samenleving, vraagt om een ambitieuze overheid”.
Maar doet dit akkoord recht aan de bevlogen, ambitieuze, verhalen over duurzaamheid, werkgelegenheid, zorg, bereikbaarheid, cultuur en natuur die in de campagne de boventoon voerden en op basis waarvan mensen hun stem hebben uitgebracht?
Als het over duurzaamheid gaat dan wil deze coalitie “een antwoord geven op de zorgen van mensen [hierover]” (p2). Dat willen ze doen door zich te voegen bij het energieakkoord, te werken aan draagvlak voor groene energie. Ondanks dat de aanbevelingen van het Gelders Energie Akkoord om in 2050 energieneutraal te zijn omarmd worden en het plan om in 2020 100.000 woningen energiezuinig te maken wordt overgenomen is er door de coalitie maar 80 miljoen voor de komende vier jaar gereserveerd. Die 80 miljoen steekt schril af tegen het investeringsplan van 725 miljoen dat in het Gelders Energie akkoord beschreven wordt. Conclusie, de ambitie is er, maar de politieke wil om er ook echt werk van te maken lijkt helaas ver weg. Het moet gezegd, de coalitie heeft uit en te na aangegeven dat het een akkoord op hoofdlijnen is en dat er dus ruimte is om mee te denken over de precieze invulling. Of dit ook daadwerkelijk het geval is, zullen we de komende tijd gaan zien.
Mooie woorden, maar het vertaalt zich niet naar een ambitieus energietransitieplan (het centrale doel gaat niet verder dan het creëren van draagvlak), noch financiële ruimte voor verduurzaming. Van de 80 miljoen die beschikbaar komt, is mogelijk ook nog een ‘zo groot mogelijk deel revolverend’. Dat beperkt de financiële ruimte om echt stappen te maken des te meer.
Iedereen is voor innovatie, maar innovatie ligt altijd in de toekomst en buiten onze directe invloedsfeer. Innovatie omarmen klinkt sympathiek, maar is in de praktijk vaak een strategie van vertraging. Dat kunnen we op dit dossier niet gebruiken.
Neo-liberaal
“Ondernemers en werkgevers maken de markt en daarmee de economie”, dat is een zeer neoliberaal uitgangspunt, die de overheid weinig anders in handen geeft dan dereguleren en faciliteren. Dat economie draait om hoe mensen met hun omgeving omgaan (verwerven, verwerken, handelen en teruggeven) en de overheid kan hierin kaderstellend zijn. Echter de oplossing voor werkgelegenheidsproblemen (en alle andere problemen) wordt gezocht bij de markt en de ondernemer, die hiervoor vervolgens gefaciliteerd moet worden en verlost moet worden van regelgeving. Investeren in de bouw levert alleen voor een kleine doelgroep (behoud van) werkgelegenheid op.
GroenLinks wil meer aandacht voor zorg
Zorg en maatschappelijke samenhang worden slechts beperkt genoemd. Ruimte geven aan maatschappelijk organisaties is wel erg vaag: Er is immers veel bezuinigd en daar wordt geen afstand van genomen. In 2015 wordt de warme overdracht van de jeugdzorg nog begeleid. 2015 is echter bijna voorbij en volgend jaar moeten alle gemeenten een nieuw contract afsluiten. De zorgen hierover zijn groot, administratieve kosten hoog en dus bezuinigingen wederom stevig. Die warme overdracht moet langer duren dan alleen de komende maanden. Begeleiding blijft nodig en begeleiding blijft niet alleen nodig voor gemeenten, maar ook voor cliëntenorganisaties en cliënt-ondersteunende organisaties. Een jeugdombudsman kan hierin een spin in het kennis- en signaleringsweb zijn.
Te veel asfalt
Bereikbaarheid: Weinig nieuws onder de zon: de asfaltlobby gaat door en de coalitie blijft er ook flink geld in steken. Het MIAM krijgt er een knooppunt bij en mogelijk moet er geld naar het tolvrij maken van de A15 (toch al het duurste stuk asfalt van Nederland, waar de provincie al veel geld voor heeft uitgetrokken nl. 350 miljoen). Er zijn ambities op het gebied van spoorinfrastructuur, maar dit vraagt óók om passende financiering. Hetzelfde geldt voor de fiets. GroenLinks wil weten hoe de 100 miljoen uit het stamkapitaal hiervoor ingezet zal worden. Gaat dit naar asfalt, of naar OV en fiets?
GroenLinks wil cultuur als cultuur dicht bij de mensen
De schrijvers van dit coalitieakkoord hebben zich wederom laten verleiden tot het spreken van managementtaal, oftewel de taal van meetbaarheid, waar het gaat om cultuur: iets dat in wezen niet meetbaar is, en al helemaal niet meetbaar moet zijn. Cultuur moet vooral van alles in dit zeer korte coalitieakkoord. Qua culturele infrastructuur ziet deze coalitie alleen de grote, gevestigde instellingen als de “basisinfrastructuur”. Ook wordt cultuur gekoppeld aan allerlei beleidsterreinen, waardoor het zijn eigenheid verliest. De taal die hier wordt gebruikt, gaat volledig voorbij aan de immateriële waarde van cultuur en is dan ook ernstig verschraald. We moeten terug naar het durven benadrukken van de culturele waarde van cultuur, zonder door een angst voor legitimiteit-problematiek allerhande beleidsdomeinen te koppelen aan de uitkomsten van cultuur. Tijdens de campagne in de aanloop naar de provinciale verkiezingen verscheen er een noodbrief van tien grote Gelderse culturele instellingen. Als het zo doorging met de bezuinigingen konden zij niet voort blijven bestaan. Vanuit zowel de PvdA als het CDA klonken toen direct hoopvolle reacties: de bezuinigingen konden zo niet doorgaan en er moest iets gebeuren. Sterker nog, de bezuinigingen moesten teruggedraaid worden en dat vreselijke tendersysteem kon de prullenbak in. Er schijnt heel wat van die ambitie verloren te zijn gegaan toen er de afgelopen weken achter gesloten deuren onderhandeld werd.
De uitkomsten in dit weinig concrete akkoord, dat dan ook maar 11 pagina's beslaat, zijn mager voor de cultuursector en de gevreesde tenders zijn terug van nooit weggeweest. Dit systeem is een ongeschikt instrument, omdat het in de basis gebaseerd is op het aanbesteden van kunstprojecten. Daartoe leent kunst zich niet, want het creatief proces laat zich niet vergelijken. Hierdoor zijn keuzes in hoge mate arbitrair, en kost het de kunstondernemer te veel tijd en moeite om met (met een hoge mate van onzekerheid) überhaupt in aanmerking te komen.
Tijdens de Statenvergadering van 29 april zet GroenLinks Gelderland vraagtekens bij de paragraaf cultuur. Wat moet er allemaal gebeuren van het vastgestelde bedrag van 20 miljoen? Verrijst er van dit bedrag straks ook een nieuw vrijheidsmuseum? Het onderhoud van ons cultureel erfgoed is erg duur. Op dit onderhoud wordt in dit akkoord sterk de nadruk gelegd. Ook evenementenbeleid moet uit het budget van cultuur komen rollen. Blijft er, al deze kosten bij elkaar opgeteld, überhaupt iets over voor de vele culturele instellingen in Gelderland?
GroenLinks wil meer natuur
Qua natuur is er niet veel verandering van beleid. Na de grote bezuinigingen op natuur in de afgelopen periode, had men mogen hopen op verhoogde investeringen in het resterende netwerk (GNN) en een actieve rol voor de PAS maatregelen. Helaas blijft de Bleker-agenda domineren en wordt er dus niet extra geld uitgetrokken voor een snelle realisatie van het GNN (laat staan uitbreiding ervan en zo terug te keren naar de oude EHS-ambities). In de tekst over de PAS maatregelen wordt weer verwezen naar de partners, in plaats van zelf de verantwoordelijkheid (regie) voor de realisatie te nemen en hiervoor RO-instrumenten als onteigening in te zetten.
Over duurzame landbouw ook slechts mooie woorden, om vervolgens te verwijzen naar een landelijke discussie (dus geen regie nemen) en innovatie. Zorgen maakt GroenLinks zich over dat het akkoord spreekt van: niet 'te sturen op omvang van de bedrijven'. Een voorbode van meer megastallen in Gelderland?
In het hoofdstuk duurzame ruimtelijke ontwikkeling wordt ingezet op kwalitatieve ontwikkeling, in plaats van kwantitatieve. Dat lijkt realistisch en tevens noodzakelijk. Het is goed dat er een vervolg komt op het impulsplan wonen met het ‘steen-goed benutten’ programma. Tegelijk betekent deze inslag ook dat je duidelijke kaders moet stellen aan nieuwbouwplannen van gemeenten. Hier schort het aan, want de provincie pakt hierin nog steeds niet de regie. Co-creatie en dereguleren, ofwel in gesprek blijven en geen verantwoordelijkheid nemen, blijft ook deze periode het devies.
Snel internet in het buitengebied is natuurlijk mooi juist ook als het niet beperkt blijft tot de Achterhoek, zoals nu het gevel is.
