In maart zijn er weer verkiezingen voor Provinciale Staten, dus is dit voor Jan van der Meer het moment om zich af te vragen of hij door wil, mocht GroenLinks weer meedoen aan het college van Gedeputeerde Staten. Het antwoord is ‘nee’, zo liet hij afgelopen week weten aan Charlotte de Roo, fractievoorzitter van GroenLinks Gelderland. “Ik vond het een voorrecht om de eerste GroenLinks gedeputeerde van Gelderland te mogen zijn, dat voorop.”

Race tegen de klok

Jan zit al zo’n 30 jaar in de ‘groene politiek’: van fractiemedewerker, raadslid en wethouder in Nijmegen, tot warmteregisseur in de Metropoolregio Amsterdam, wethouder in Eindhoven en gedeputeerde in de, naar eigen zeggen, mooiste provincie van Nederland. “Onlangs kwam ik op internet een artikel van mij tegen in Trouw uit 1993, dat ik had geschreven samen met een studiegenoot politicologie. Daarin gaven we aan dat klimaatbeleid een race tegen de klok is en dat we het alleen redden als onze economie binnen streng ecologische grenzen blijft. We voelden nadrukkelijk de urgentie en die urgentie is de afgelopen jaren alleen maar groter geworden. Het gaat wat dat betreft nog steeds te traag. We zijn te laat begonnen ondanks alle waarschuwingen en kunnen nu alleen nog maar met ingrijpende maatregelen het tij proberen te keren.”

0,36 wespendief per jaar

“Maar versnellen is ingewikkeld, ook op de plek waar ik de afgelopen vier jaar zat. Zo hebben we met elkaar een juridisch systeem gebouwd waarin alles tot op de tiende achter de komma moet worden doorgerekend en onderzocht. Een juridische werkelijkheid waarin we bijvoorbeeld praten over een aanvaardbare mortaliteit van 0,36 wespendief per jaar op en rond de Veluwe. Waarin Regionale Energie Strategieën moeten worden geborgd in omgevingswetinstrumentaria, met vele Milieu Effect Rapportages en Notities van Reikwijdte en Detailniveau tot gevolg. Het is een feest voor adviesbureaus. Bij elk windpark en zonneveld zijn er actiegroepen tegen en belanden we bij de Raad van State. Uiteindelijk gaat negen van de tien keer het plan door, maar we zijn dan inmiddels wel gemiddeld zo’n 8 jaar verder. De procedures zijn te lang en blijkbaar moeilijk aan te passen. Alleen noodwetgeving kan hier wat aan doen, ben ik bang.”

Geen à la carte

“Daarnaast is er soms meer discussie over de oplossingen dan over het probleem zelf: de fossiele brandstoffen. En dan is ‘perfect the enemy of good’. Denk aan de discussies over windmolens en zonnevelden op land, warmtenetten, biomassa, biogas, CO2-opslag, geothermie, en kernenergie. Oplossingen die allemaal als noodzakelijk staan opgesomd in publicaties van het wetenschappelijk platform IPCC. Maar dat is geen menu à la carte, waaruit iedereen een beetje kan snacken. We hebben het allemáál nodig. De energietransitie zou zoveel meer vaart kunnen krijgen als we niet blijven kibbelen over elkaars oplossingen maar gezamenlijk de schouders eronder zetten en de proceduretijd flink verkorten.”

Dikke GroenLinks-stempel

Met de portefeuille Klimaat en Energie, Milieu en Gezondheid en Openbaar Vervoer kon Jan samen met de fractie de afgelopen jaren het beleid van de provincie flink aanscherpen. “We hebben echt een impuls kunnen geven aan de energietransitie bijvoorbeeld. In deze coalitieperiode zijn er 40 windmolens in Gelderland gebouwd en zijn er 18 vergund. Tegelijkertijd moet ik constateren dat het aantal projecten langzaam opdroogt, terwijl een versnelling nodig is. We hebben in Gelderland namelijk nog zo’n 100 windmolens te gaan, die in 2030 operationeel moeten zijn. Er wordt weer voor het eerst sinds lange tijd een nutsbedrijf opgericht: het Gelders Warmte Infra Bedrijf. Daardoor kunnen nu sneller duurzame en betaalbare warmtenetten gerealiseerd worden. Ook hebben we inmiddels de meeste proeftuinen aardgasvrije wijken van Nederland en samen met woningcorporaties wordt er zo’n 200 miljoen geïnvesteerd in de sociale huurwoningen met de slechtste labels. Groen en sociaal, een hele dikke GroenLinks-stempel dus. Daar ben ik echt trots op.”  

Schone lucht

Onder Jans ‘bewind’ verleende de provincie subsidies voor een CO2-net in het glastuinbouwcluster van de Bommelerwaard en een groengasinstallatie in Doetinchem. Ook maakte hij zich sterk voor een verantwoord gebruik van biomassa (resthout en snoeihout uit de regio) en voor een extra filtersysteem bij het warmtenet in Ede, waardoor de uitstoot schoner wordt dan aardgas. Gelderland tekende als een van de eerste provincies het schone luchtakkoord en stelde als eerste provincie een burgerberaad in voor het klimaatplan.

Investeringen in OV

Jan: “Ondanks minder reizigers en miljoenentekorten in het OV hebben we toch met extra provinciaal geld de dienstregeling praktisch overeind weten te houden. We zijn gestart met het nieuwe haltetaxi-systeem, waardoor mensen in dorpen en kernen toch aangesloten zijn op het OV. We gaan forse bijdrages leveren aan de investeringen in de stations Ede-Wageningen en Nijmegen, we rusten de HOV-lijn Arnhem-Wageningen uit met de trolley 2.0 en we gaan samen met het Rijk investeren in de RegioExpres, de nieuwe sneltrein tussen Arnhem en Doetinchem.”

Bezinningspauze

“Allemaal mooie successen waar ik met veel enthousiasme aan heb bijgedragen, samen met een zeer gemotiveerd team van ambtenaren, experts en met veel andere overheden en organisaties. Maar voor mij is het nu genoeg geweest. Ik wil nu een bezinningspauze inlassen en bedenken op welke plek ik daarna meerwaarde kan en wil creëren. Tot aan de vorming van het nieuwe college van GS blijf ik natuurlijk actief als gedeputeerde en zal ik me voor honderd procent blijven inzetten voor de GroenLinkse ambities: snelle energietransitie, gezonde leefomgeving en goed openbaar vervoer in onze mooie provincie.”