Nooit meer honger
Nooit meer honger. Dat was het doel van het naoorlogse landbouwbeleid in Nederland. Nooit meer honger. Dat dit het doel werd was niet voor niets. Veel mensen hebben grote honger gekend in de oorlogsjaren.
Ik weet nog hoe mijn oma, beppe Duursma, van mening was dat vet goed voor je was. Ze woonde in het Drents-Friese veengebied Toen mijn opa, na een hartaanval, vetarm moest gaan eten, was beppe Duursma niet te vermurwen. De dokters wisten niet waar ze het over hadden: vet was goed voor je!
Beppe Duursma heeft meegemaakt wat honger is.
Ik niet. En daarmee ben ik een gezegend mens. Want naast beppe Duursma staat Abraham Maslow met zijn piramide van menselijke behoeften. De meest basale behoeften zijn lichamelijke behoeften als eten en drinken.
Nooit meer honger was erop gericht om te zorgen dat niemand opnieuw honger zou lijden. Het beleid kreeg vorm in schaalvergroting en efficiëntie in de wijze van landbouw bedrijven.
Een goed doel! En een doel dat meer dan gehaald is. We produceren viermaal zoveel eten als we nodig hebben in Nederland.
We produceren zoveel voedsel dat we landbouwexportland nummer 2 zijn. Van de wereld! Een klein land als Nederland produceert voedsel voor de wereldmarkt, op grote schaal. Binnen Nederland is Gelderland een van de grote landbouwprovincies.
De huidige wijze van landbouw bedrijven is uit zijn voegen gegroeid. Er is teveel mest, er is teveel monocultuur, er is een dramatische terugloop van de biodiversiteit, van het aantal vogels, het aantal insecten.
GroenLinks vindt het dan ook van het grootste belang dat gestart wordt met de transitie naar natuurinclusieve landbouw. GroenLinks heeft zich bij de vorming van dit bestuur hard voor gemaakt dat er een ruim budget komt om de landbouwtransitie van de grond te krijgen. Zodat er werk gemaakt kan worden van natuurinclusieve landbouw en herstel biodiversiteit. Waarbij de boer, in balans met de natuur en zijn omgeving, een bedrijf kan runnen dat op lange termijn levensvatbaar is. Levensvatbaar voor de boer. En levensvatbaar voor de natuur.
GroenLinks kijkt uit naar het komende jaar waarin werk wordt gemaakt van het ontwerpen van gedragen plannen. We zijn blij met de toezegging van de gedeputeerde dat nieuwe boeren als de Heideboerderij, de Herenboerderij en boeren die zijn overgestapt op natuurinclusieve kringlooplandbouw júist aan tafel worden uitgenodigd om deze landbouwtransitie vorm te geven.
Om de landbouwtransitie te ondersteunen dienen wij de motie Keukentafelgesprekken in. Klik op de link hier onder.
De MOTIE KEUKENTAFELGESPREKKEN
- komt tegemoet aan de boeren die met de handen in het haar zitten omdat ze geen bedrijfsopvolging hebben,
- het biedt boeren de mogelijkheid om te bespreken welke andere manieren er zijn om het bedrijf overeind te houden, bv. door natuurbeheer, energieopwekking of recreatieve voorzieningen,
- en het biedt de provincie de mogelijkheid om, samen met de boeren, vorm te geven aan de omslag naar gesloten kringlopen en naar landbouw die in balans is met de natuur.
Want we moeten naar een ander systeem.
Waarin de boer een eerlijke prijs krijgt voor zijn product. En dat kan als we de schadelijke effecten van massaproductie -de massale import van soja, het mestoverschot en andere milieueffecten- doorberekenen in de prijs van die producten.
We moeten toe naar een systeem waarin we de voedselproductie in balans brengen met de natuur, we kringlopen herstellen en we zorgen dat planten en dieren, en ook mensen, hier over langere tijd nog kunnen leven.
Dat brengt mij bij mijn tweede punt van vandaag: de aandacht voor natuur en voor natuurherstel.
Natuur
Als ik denk aan natuur moet ik heel vaak denken aan de uitspraak ‘Alles van waarde is weerloos’. Te vaak zien we dat, als het over natuur gaat, dat gelijk afgezet wordt tegen andere belangen. Tegen verkeer, tegen economie, tegen de wens om woningen te bouwen.
GroenLinks wil vandaag benadrukken dat we natuur mee moeten nemen in onze afwegingen over allerlei zaken, maar GroenLinks wil vooral benadrukken dat de natuur zelf waarde heeft.
In de stikstofdiscussie ligt de nadruk veelal op natura2000. Maar laten we ons wel realiseren dat het slecht gaat met de natuur. De Natura2000-gebieden genieten speciale bescherming, gelukkig maar! Maar met de natuur buiten de Natura2000-gebieden gaat het ook slecht!
Wanneer hebt u voor het laatst de voorruit van uw auto moeten schoonmaken? Weet u nog, nog niet zo lang geleden, als je bij je familie elders in Nederland op bezoek ging, dat je voorruit dan zo vuil was van de vlekken dat het prettiger was om ‘m onderweg even schoon te maken alvorens verder te rijden? De schone voorruit is een van de eye-openers, die ons laat zien dat er iets heel er mis is met de natuur.
Het waarderen van de natuur, de natuur herstellen en deze natuur vervolgens beschermen is ook van belang voor het behoud van onze planeet, dus ja, ook voor mensen is het uiteindelijk van belang dat we de natuur herstellen. Wij zijn het verplicht aan onze kinderen, en aan de kinderen van onze kinderen, om de aarde niet onherstelbaar te beschadigen. Natuurherstel en -behoud zijn een noodzakelijke voorwaarde voor het leven op deze planeet.
Economie en leefomgeving
Leven in balans met de natuur komt ook terug bij de inrichting van onze leefomgeving. Bij hoe wij wonen, bij wij ons verplaatsen en bij hoe wij ons verhouden tot onze medemens.
GroenLinks pleit hierbij voor circulair bouwen.
Wat wordt daar nu eigenlijk mee bedoeld, met circulair bouwen? Circulair bouwen wil zeggen dat alle materialen na afloop, dus bv. bij sloop, herbruikbaar zijn. Onderdeel van circulair bouwen waar we nu al mee kunnen beginnen is urban mining: het in kaart brengen van alle materialen die we al in gebruik hebben, zodat we deze optimaal kunnen hergebruiken. Verder kun je schoon bouwen, door het gebruik van elektrische bouwkranen of door meer te doen met houtbouw.
Verder bouwen kan al! We moeten alleen bereid zijn het op een andere manier te doen: duurzaam. Kijk bv. naar de dierenopvang Avolare die middenin de stikstofcrisis gewoon door kon gaan.
Nog even over het, laten we wel wezen, het veel misbruikt woord ‘duurzaam’. Laten we het woord duurzaam gebruiken als we daarmee duurzaam bedoelen, dus:
- eerst afvragen óf je iets wel moet maken
- dan kijken of het niet al bestaan en hergebruikt kan worden
en dat, áls je iets maakt:
- je geen gebruik maakt van eindige (grond)stoffen
en zorgt dat alle gebruikte onderdelen volledig te hergebruiken zijn
Een ander punt van aandacht in de economie is de vertegenwoordiging van verschillende bevolkingsgroepen. We zien dat, alle goede bedoelingen ten spijt, dat bijvoorbeeld het aantal vrouwen, het aantal mensen met een andere etnische afkomst en jongeren op allerlei terreinen ondervertegenwoordigd zijn. GroenLinks vindt het belangrijk dat we meer oog krijgen voor hoe het met de diversiteit in Gelderland is gesteld.
Onze bebouwde omgeving vraagt ook om een ommekeer in ons denken. In de stedelijke gebieden wordt het, ook in Gelderland, steeds drukker. Steeds meer mensen die dicht op elkaar wonen. En die ’s ochtends allemaal naar werk of school moeten en ’s avonds weer terug. Met de toenemende verstedelijking neemt de druk op het verkeer toe. En de ruimte voor groen in de stad staat meer en meer onder druk.
GroenLinks maakt graag werk van toekomstplannen voor de stad waarin wonen, werken, recreëren en natuur met elkaar in balans zijn. Dat kan! Maar dat vraagt wel om een ander gebruik van de ruimte. Van straten waarin groen staat en kinderen kunnen spelen. En waar de auto aan de rand van de wijk blijven staan. Van hoogwaardig en hoogfrequent openbaar vervoer, zodat OV aantrekkelijker wordt dan de auto.
Dan krijgen we steden waarin je, ondanks de toegenomen drukte, aangenaam kunt leven.
GroenLinks blijft in dit verband ook pleitbezorger van minder vliegen. Voor de provincie Gelderland betekent dat dat wij erop rekenen dat de Provinciale Staten zich blijven uitspreken tegen laagvliegroutes boven Gelderland.
Last but not least de energietransitie.
Energie
De noodzaak van de overgang naar schone energie. Ik zou iedereen willen oproepen om onze wetenschappers serieus te nemen. Dat er sprake is van klimaatverandering, dat valt niet te ontkennen. Voor de mensen die de wetenschap in deze betwijfelen zou ik aan ik willen vragen: Als u een wortelkanaalbehandeling moet, gaat u dan naar de buurman of -vrouw? Of gaat u naar een universitair geschoolde tandarts? Laten we onze wetenschappers alsjeblieft serieus nemen! Klimaatverandering is een feit. En als we nu niets doen, kan het wel eens te laat zijn. Als de permafrost ontdooit, komen er zulke hoeveelheden methaan vrij, dat de opwarming ongekende vormen aanneemt. De kosten die dáármee gepaard zullen gaan, die zullen immens zijn! Ter illustratie, dat Nederland de Randstad dan zal moeten opgeven is dan een klein probleem.
Ik vertrouw erop dat onze inwoners de energietransitie serieus nemen. En ik vertrouw erop dat de politiek haar leidende rol hier neemt. Zodat we met elkaar die CO2-reductie gaan realiseren.
Voorzitter, dit brengt me bij het eind van mijn betoog.
Herstel van het evenwicht tussen wat wij als mensen allemaal graag willen en de natuur, dát is de grootste opgaaf die de provincie nu heeft. Dat is volgens GroenLinks echt sociaal; sociaal, omdat dan ook na ons nog op de aarde geleefd kan worden. Daarvoor zijn NU maatregelen nodig.
Het was twee minuten voor twaalf.
Vernieuwing van de stedelijke gebieden en de transitie van de landbouw zijn in de basis hetzelfde idee als ten tijde van Nooit meer honger. Het is noodzakelijk dat we onze welvaart in balans brengen met de aarde waarop we leven. We zien dat er, als we nu niet ingrijpen, er opnieuw grote armoede kan ontstaan. Omdat onze grond, ons water en onze lucht vervuilen. Omdat we onze ecosystemen onherstelbaar uit balans brengen.
Het was een minuut voor twaalf.
GroenLinks staat voor een wereld, voor een Gelderland waarin we in balans met de natuur leven
GroenLinks staat voor een wereld, voor een Gelderland waarin we verantwoordelijkheid nemen voor onze omgeving.
Waarin we deze niet leegplukken, maar komende generaties hier ook nog kunnen bestaan.
Voorzitter, collega-Statenleden, college, overige toehoorders,
We moeten nu werk maken van schone energie,
We moeten nu werk maken van een schone en gezonde leefomgeving
We moeten nu werk maken van natuurinclusieve landbouw
Het is twaalf uur.
Janet Duursma, fractievoorzitter GroenLinks Gelderland
Mee ingediende moties
De Statenfractie van GroenLinks Gelderland heeft bij deze Statenvergadering ook een aantal moties mede ingediend.
Allereerst de motie Klompenpaden. GroenLinks vindt klompenpaden van grote waarde voor het beleven van de natuur, het landschap, het toerisme en de cultuur van Gelderland.
De motie: Veilig sporten: De stilte verbroken!. Deze motie hebben we mede ingediend, omdat wij het belangrijk vinden, dat bij zowel sportactiviteiten als bij cultuurmanifestaties, grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar moet zijn en bewustwording hierover gestimuleerd moet worden.
Verder hebben we een motie mede ingediend over vrijwilligers in Gelderland. De motie: Vrijwillgers in het hart van onze samenleving. GroenLinks draagt vrijwilligers een warm hart toe. Zij zijn vaak het cement in onze samenleving. Daarom willen wij de erkenning en waardering voor vrijwilligers vergroten.
Als laatste hebben we ook de motie: Langetermijnvisie ten aanzien van reserves mede ingediend. GroenLinks wil graag bezien of we het rendement op de reserves van de provincie kunnen vergroten. Nu zijn we nog verplicht bij het Rijk mee te doen aan schatkistbankieren.
